Co to jest fake news i jak go rozpoznać?

Internet zagwarantował nam nieograniczony dostęp do informacji. Niestety wiele wiadomości, często tych najbardziej sensacyjnych, mija się z prawdą. Fake news to jeden z poważnych problemów współczesnego świata. To fałszywe informacje, które nie mają nic wspólnego z rzeczywistością. Przekonaj się, jak je poznać i jak się przed nimi bronić.

Czym jest fake news?

Fake news to termin, który w ostatnich latach zyskał dużą popularność. Anglojęzyczną nazwą zaczęto określać nieprawdziwe informacje, całościowo lub częściowo niezgodne z prawdą. Te, które powstają, aby celowo wprowadzić czytelnika w błąd, szokować i budzić kontrowersje. W Internecie fałszywe informacje rozprzestrzeniają się wyjątkowo szybko i łatwo, co nie znaczy, że tradycyjne media są od nich wolne. W telewizji czy gazetach również spotkasz fake newsy.

Ich siłą jest realistyczny wydźwięk. Sprawia to, że odbiorcy takich treści chętnie je udostępniają i wierzą w nie, bez sprawdzenia ich zgodności z faktami. Niektóre tego typu „wiadomości” podają informacje w całości sprzeczne z prawdą, inne ukazują je w odpowiednim, nierzadko nieprawdziwym, kontekście, co wprowadza ludzi w błąd. Brzmi znajomo? Skoro już wiesz, czym jest fake news – dowiedz się, jak go rozpoznać.

Jaki jest cel fake newsów?

Powodem powstawania fake newsów jest na przykład: tabloidyzacja mediów, potrzeba posiadania powierzchownych informacji „na wczoraj” czy brak czasu na weryfikację. Fake news zazwyczaj opisuje konkretne wydarzenie, które jest kontrowersyjne lub polityczne. Chodzi o wprowadzenie odbiorcy w błąd, dzięki czemu nadawca fałszywego komunikatu otrzymuje zysk finansowy lub polityczny, następuje pogłębianie podziałów społecznych i chaosu informacyjnego lub nasilenie propagandy.

Rodzaje fake newsów

Możemy wyróżnić następujące typy fake newsów:

• Całkowita nieprawda – są to informacje nieprawdziwe, sprzeczne, celowo sfabrykowane.
• Prawda jest sporna – odbiorcę wprowadza się w błąd, nadając faktom odpowiedniego kontekstu lub przedstawiając je w sposób wybiórczy.
• Manipulacja cytatem – umiejętne zamieszczanie wypowiedzi danej osoby w kontekście, wycinanie zdań zmieniających sens wypowiedzi w celu wsparcia konkretnej tezy.

Jak rozpoznać fake newsy?

Pierwszą i najważniejszą rzeczą, jaką możesz zrobić, jest po prostu sprawdzanie źródeł danej informacji. Czerwona lampka może zapalić się, gdy nie ma żadnego źródła przytaczanych danych, gdy mowa jest o odkrywaniu długo skrywanej prawdy (szczególnie w emocjonalny i sensacyjny sposób). Może też się zdarzyć, że za podawanymi wiadomościami nie stoi osoba podpisana z imienia i nazwiska, której kompetencje do wypowiadania się w danym temacie można sprawdzić i potwierdzić. Im dłuższa jest droga od miejsca, w którym zobaczyłeś dane doniesienia, do jej autora, tym większa szansa, że nie są one prawdziwe.

Zachowaj szczególną ostrożność w przypadku informacji pochodzących z social mediów. Niektóre portale, nie mówiąc już o influencerach czy celebrytach, mogą nie przywiązywać wielkiej uwagi do sprawdzania faktów, przede wszystkim jeśli odpowiadają ich punktowi widzenia.

Przeczytaj także: Jak stworzyć dobry artykuł w internecie?

Co jeszcze możesz zrobić, aby rozpoznać fake newsa?

Możesz we własnym zakresie na przykład:

• przeczytać całość artykułu, nie tylko nagłówek, aby zrozumieć cały materiał;
• sprawdzić informację w innych źródłach;
• znaleźć datę publikacji, aby zobaczyć, czy informacje są aktualne;
• upewnić się, czy nie jest to żart lub satyra;
• przemyśleć własne uprzedzenia, w szczególności te, które wpływają na Twój osąd.

Na koniec ważne jest też, by język newsa był poprawny oraz zachowana była ortografia i interpunkcja. Jeżeli tak nie jest, może to być słabej jakości tłumaczenie, które ma za zadanie dotrzeć do jak największej liczby odbiorców, niezależnie od kraju. Zwróć też uwagę na emocje, jakie wzbudza w Tobie dana informacja. Jeżeli jest to gniew, złość lub pogarda wywołana sensacyjnymi doniesieniami, należy zachować daleko idącą ostrożność.

Autor tekstu: Michał Böttcher