Prokrastynacja, czyli odkładanie na później. Jak sobie z nią radzić?

Słońce świeci, czujemy relaksacyjny klimat, a my mamy właśnie ogrom pracy. Zastanawiamy się, czy nie odłożyć jej na późny wieczór albo następny dzień. Praca jest ważna, ale przecież jeśli wykonamy ją później, to też będzie w porządku. Postawmy sobie intrygujące pytanie: Prokrastynacja to jest, czy zwykłe lenistwo?

Co oznacza termin prokrastynacji?

W Wikipedii czytamy: „[…] zwlekanie, czy też ociąganie się (z łac. procrastinatio – odroczenie, zwłoka) – tendencja, utożsamiana z odwlekaniem, opóźnianiem lub przekładaniem czegoś na później, ujawniająca się w różnych dziedzinach życia”.

Takie sytuacje dotyczą każdego z nas już od dzieciństwa. Rodzic każe posprzątać klocki po zabawie, potem jesteśmy wzywani do odrobienia lekcji, a wolelibyśmy się jeszcze pobawić z kolegą lub pograć w grę. Im jesteśmy starsi, tym więcej obowiązków i jednocześnie chęci ich odsuwania i przekładania w czasie. Czy możemy więc mówić o jakimś zaburzeniu aktywności? Czy raczej jest to cecha ogólnoludzka do dążenia w kierunku przyjemności, a nie narzuconych zadań? Problem pojawia się wówczas, kiedy przekładanie pracy staje się naszym nawykiem.

Schemat postępowania pod wpływem prokrastynacji

W pułapkę odwlekania zadań możemy wpaść, wykonując zadaniową pracę zdalną. W pierwszej fazie mamy dużo czasu na jej wykonanie, a termin zakończenia jest odległy. Po zainicjowaniu działania wydaje nam się, że skończymy je w określonym czasie. Natomiast w międzyczasie pochłania nas mnóstwo innych czynności, przyjemniejszych albo pozornie ważniejszych. Sprawdzamy informacje w internecie, czasem wypełniamy obowiązki domowe. Poczucie winy usprawiedliwiamy tym, że mimo wszystko zadanie wypełnimy, najpewniej później.

Czujemy się komfortowo do pewnego czasu, mając rzeczywisty zamiar wykonania pracy, tylko po jakimś czasie. Kiedy czas się kurczy, wpadamy w zaniepokojenie. W efekcie kończymy zadanie w pełnym stresie, często o niższej jakości, bez względu na to, co dzieje się dookoła (może zapada noc albo pojawia się świt). Przekonani, że następnym razem nie dopuścimy do podobnej sytuacji, powtarzamy schemat na nowo.

Przyczyny ulegania prokrastynacji

Do najczęstszych przyczyn zaliczyć można:

• Unikanie sytuacji zmagania się z trudnym lub nieprzyjemnym zadaniem na korzyść czynności dających nam zadowolenie i relaks.
• Obawę przed porażką. Powołuje ona podjęcie akcji w ostatnim momencie, w którym jest już zbyt późno na rzetelne wykonanie, co poniekąd tłumaczy ewentualne niepowodzenie.
• Chęć działania pod wpływem silnych emocji i adrenaliny, dających złudne poczucie większej mobilizacji.
• Perfekcjonizm powodujący lęk, że nie wykonamy zadania wzorowo i rzetelnie, bo nie potrafimy.

Walka ze złymi nawykami, czyli jak przezwyciężyć prokrastynację

We własnym zakresie możemy spróbować kilku sposobów zmierzenia się z tym przeszkadzającym w życiu nawykiem.

Sposób działania w gronie

Podziel się z grupą znajomych lub przyjaciół, co zamierzasz (musisz) zrobić. Bliscy ludzie wokół, jeśli uznają, że jest to ważne dla ciebie, zdopingują cię. Pojawi się silniejsza motywacja np. do regularnego odwiedzania siłowni. Poczucie obserwowania przez innych narzuca nam małą presję i mobilizuje.

Odsuń od siebie pokusy

Każdy wie, co go rozprasza w działaniu. Jeśli nie chcemy wesołej rozmowy z koleżanką albo zerkania na przychodzące wiadomości, wyłączmy telefon. Ustalmy porę jedzenia i picia nie tracąc czasu na przygotowywanie posiłków i ograniczając zaglądanie do lodówki. Wszelkie zbłąkane myśli na temat tego, co grają w kinie albo jak zaplanować wakacje odsuńmy od siebie, ewentualnie zapisując je hasłowo w celu zajęcia się tematem po skończonej pracy.

Przeczytaj także: Jak urządzić domowe biuro?

Działanie etapami

Myśl o bardzo odległym końcu może nas przytłoczyć. Dlatego ważne jest, aby podzielić sobie pracę na etapy. Koniec każdej części to mały sukces i przybliża nas do celu. Praca stanie się łatwiejsza i przyjemniejsza.

Prokrastynacja – podsumowanie

Prokrastynacja może charakteryzować się różnym nasileniem, częstotliwością, stopniem wpływu na jakość pracy. Może także działać motywująco – jeśli pod presją czasu mobilizujemy się i działamy bardziej sprawnie i efektywnie. A od lenistwa prokrastynację odróżnia to, że pracę odwlekamy, ale zawsze wykonamy.

Autor tekstu: Ewa Szweda